|
Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)
Nguyá»…n Phúc Bá»u Äảo
( Nhâm ngá» 1882 - ất sá»u 1925)
Con vua Äồng Khánh, vua thứ 12 triá»u Nguyá»…n. Sau khi vua Duy Tân thất bại trong cuá»™c khởi nghÄ©a chống Pháp năm 1916 và bị Ä‘Ã y sang đảo Réunion, thá»±c dân Pháp Ä‘Æ°a hoà ng tá» Bá»u Äảo lên ngôi vua, hiệu năm là Khải Äịnh, nên cÅ©ng gá»i là vua Khải Äịnh, được TrÆ°Æ¡ng NhÆ° CÆ°Æ¡ng là m Phụ chánh đại thần
Từ khi lên ngôi, ông chỉ là má»™t vua bù nhìn, má»i việc chÃnh trị, quân sá»±, ngoại giao...Ä‘á»u do Pháp quyết định cả, ông chỉ lo vui chÆ¡i trong cung cấm
Năm 1922, Pháp Ä‘Æ°a ông sang Paris để tuyên truyá»n, cổ vÅ© cho chÃnh sách bảo há»™ mà cha đẻ của chÃnh sách nà y là Toà n quyá»n Albert Sarraut nhằm ru ngủ má»™t số lÆ°u há»c sinh và Việt kiá»u nhẹ dạ tại Pháp. Cùng Ä‘i vá»›i ông có Phạm Quỳnh và má»™t số đại thần khác
Vừa đến nÆ¡i, ông bị nhà yêu nÆ°á»›c Phan Chu Trinh lên án bằng má»™t bức thÆ° dà i lá»i lẽ gay gắt vì những hà nh vi ám muá»™i của ông và thá»±c dân. ChÃnh chuyến Ä‘i mỠám nà y cùng bức thÆ° trên đã gây má»™t tiếng vang lá»›n đối vá»›i dÆ° luáºn nÆ°á»›c Pháp hồi đó. Triá»u đại ông không còn chút thá»±c quyá»n nà o cả. LÆ°Æ¡ng Khắc Ninh, má»™t ngÆ°á»i là m quan vá»›i Pháp khi viết thÆ° cho ông cÅ©ng nói:" Khải Äịnh vÆ°Æ¡ng qua hữu bất nhân thá» thất trách nặc, nhiên nan biệ"n (vua Khải Äịnh qua tháºt bất nhân, Ä‘iá»u ấy khó tránh cải được)
Ông mất năm 1925, con trai là Nguyá»…n Phúc VÄ©nh Thụy lên nối ngôi hiệu năm là Bảo Äại
|
|
|
|